Winkelcentra in binnenstad lopen leeg

In Engeland sluiten winkelketens met zes vestigingen of meer elke dag zo’n veertien vestigingen. De winkels in de binnenstad hebben het niet gemakkelijk door de opkomst van het internet en door de slechte economie. Grote magazijnen, slechte logistiek, dure personeelskosten en onrendabele huurprijzen jagen de winkels de stad uit.

Cijfers Engeland schrikbarend
In Engeland sluiten winkels regelmatig hun deuren. Kleine detaillisten gaan vaak zelfs over de kop maar tot op heden wisten grote winkelketens nog wel te groeien. Uit recente cijfers blijkt dat ook grote winkelketens het afgelopen jaar het lastig gehad hebben. Lastiger dan in andere slechte jaren. Zo hadden winkels met zes of meer vestigingen, weer minder vestigingen afgelopen jaar, dan daarvoor. Dit gebeurde voor het laatst in 2008.

Afgelopen jaar zijn de winkelketens met 174 vestigingen gekrompen. Er worden elke dag nog wel nieuwe vestigingen geopend maar grote winkelketens sluiten elke dag ook zo’n 14 vestigingen, blijkt uit onderzoek van PWC en Local Data Company. Boekenwinkels, winkels in elektronica en reiswinkels zijn het hardste geraakt. Niet zo gek, juist dit soort bedrijven scoren goed op het internet. Kringloopcentra en supermarkten zagen wel het aantal vestigingen afgelopen jaar nog stijgen.

Voorbode voor Nederland?
In Nederland is met name hoogleraar Cor Molenaar zeer actief in het bijhouden van statistieken en actualiteiten rond de toekomst van het winkellandschap. Als echte wetenschapper baseert Cor zich graag op de feiten maar moet ook hij gissen wat de toekomst wordt. Hij beschrijft zijn visie, gebaseerd op een groot aantal krantenartikelen, onderzoeken en voorspellingen, in zijn boek “Het einde van winkels?“. Als je deze leest krijg je sterk het gevoel dat het in Nederland nog niet zo hard gaat maar dat de trend zoals die in Engeland zichtbaar is wel ook in ons land actief is.

In sommige gebieden staat daar bijna 30% leeg en daar moeten we in Nederland niet op wachten, is onder andere het advies van deze hoogleraar. Toch lijkt het dat we dit in ons land momenteel wel deels aan het doen zijn. Mede gestimuleerd door juridisch ijzersterke maar in praktijk hopeloos ouderwetse huurcontracten lijkt de tijd hier en daar gewoon even stil komen te staan.

In Engeland lijkt het de eerste voorbode van een nieuwe retail inmiddels zichtbaar. Leegstand versterkt het slechte klimaat en de eerste grote ketens in Engeland zijn inmiddels failliet. In Nederland lijken de grote namen, op enkele uitzonderingen zoals It’s na, het nog relatief goed te doen. Prijsstijgingen zorgden ervoor dat de omzet relatief op peil bleef, maar het einde van de problemen is nog niet in zicht.

Internet gewoon een vorm van evolutie
Natuurlijk is de hele situatie gewoon een soort vorm van evolutie. Door nieuwe techniek als (mobiel) internet ontstaat een nieuwe situatie en winkels moeten zich daaraan aanpassen. Het internet wordt dan ook vooral gezien als kans, in plaats van echte bedreiging. Ook de economie kun je niet direct de schuld geven. Na zoveel economische groei-jaren, is het niet zo gek dat het nu economisch wat minder gaat. Uiteindelijk zal die economie wel weer een keer gaan groeien. Een einde van winkels, zoals de titel van het boek van Cor Molenaar insinueert, is dan ook zeker niet ons toekomstbeeld. Een binnenstad met leegstaande panden en de bijkomende problemen is dat helaas mogelijk wel.

In een ‘nieuwe situatie’ is een vestiging in de binnenstad met een enorm magazijn en alles op voorraad helemaal niet meer nodig. De consument weet jouw vestiging op een bedrijventerrein ook best te vinden als je online goed gebruikt als marketingkanaal. En met het internet en de professionalisering in de logistieke sector heb je straks je product evengoed dezelfde dag in huis en kunnen die magazijnmeters dus best op een goedkopere en beter bereikbare locatie staan.

Onderzoeken van allerlei verschillende partijen schrijven de winkel zeker niet af maar geven wel aan dat meerdere kanalen en voldoende gebruik van nieuwe mogelijkheden zorgen voor een ander plaatje. Niet langer hoef je 100% van je kracht te investeren in het grootste en best zichtbare winkelpand. Mede door deze ontwikkelingen verandert de markt en het beeld van vraag-en-aanbod.

Huurcontracten de grote schuld?
Die verandering in vraag en aanbod is echter nog niet direct te zien in kleinere locaties of een dalende huurprijs met flexibeler huurcontract. Huurprijzen zijn in vergelijking met de opkomst van internet of de daling van de economie maar een kleine factor in het grote plaatje. Maar wel een met een sterke remmende werking van vernieuwing. Veel retailers willen wel veranderen maar kunnen dat momenteel niet.

Huurcontracten zitten vaak moervast waardoor veel winkels in Nederland relatief lang in blijkbaar onrendabele grote panden in dure winkelstraten blijven zitten. Switchen van de binnenstad naar een kleinere goedkopere locatie daarbuiten is niet zo gemakkelijk. Huurcontracten zijn regelmatig voor tien of meer jaar afgesloten, stijgen automatisch elk jaar met enkele procenten door zogenaamde inflatiecorrecties en zijn gebaseerd op tarieven dat er meer vraag dan aanbod was. Afkopen betekent soms enorme boetes en is dus niet altijd een optie.

Uiteindelijk lopen de contracten een keertje af en trekt de economie wel weer aan, of gaan de winkels echt een keer failliet waardoor er nieuwe kansen voor nieuwe startups ontstaan. Die nieuwe situatie komt er een keer. Dat is voor veel mensen inmiddels wel duidelijk. Maar hoe onze binnenstad er dan inmiddels uitziet?